Ngày 4/1/2022, kỳ họp bất thường đầu tiên trong lịch sử hoạt động của Quốc hội chính thức được khai mạc, và từ đó đến nay, qua nửa nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, số lượng kỳ họp bất thường đã ngang bằng với số kỳ họp thường lệ (4 kỳ). Điều này là minh chứng hết sức rõ ràng cho thông điệp về một Quốc hội đổi mới, hành động quyết liệt vì lợi ích của nhân dân.

Từ kỳ họp bất thường đầu tiên trong lịch sử…

Theo quy định của pháp luật, Quốc hội họp thường lệ mỗi năm hai kỳ. Trường hợp Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ hoặc ít nhất một phần ba tổng số đại biểu yêu cầu thì Quốc hội họp bất thường để thảo luận và quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn, trừ nội dung định kỳ trình Quốc hội theo quy định của pháp luật.

Ngày 4/1/2022 đã ghi một dấu mốc quan trọng trong lịch sử hoạt động của Quốc hội khi kỳ họp bất thường đầu tiên, chưa từng có tiền lệ trong lịch sử 76 năm của Quốc hội chính thức khai mạc tại Thủ đô Hà Nội.

Kỳ họp bất thường đầu tiên được tổ chức trong bối cảnh rất đặc biệt khi cả nước đang nỗ lực triển khai thực hiện các nhiệm vụ chính trị để cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Trung ương 4, khóa XIII, các Nghị quyết Kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XV; đặc biệt trong hoàn cảnh đất nước gặp những khó khăn, thách thức mới gay gắt hơn do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường tại nhiều địa phương trong cả nước.

Kỳ họp diễn ra nhằm có những quyết sách kịp thời về tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ triển khai chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; giải quyết những vướng mắc pháp lý cho đầu tư phát triển.

Cần phải nhắc lại, quyết định triệu tập kỳ họp bất thường là một quyết định lịch sử, chưa có tiền lệ trong hoạt động của Quốc hội xưa nay. Kỳ họp đặc biệt trong một bối cảnh đặc biệt đã đáp ứng những yêu cầu cấp bách và giải quyết những yêu cầu thực tiễn đặt ra, thể hiện rõ sự đổi mới, chủ động, năng động, quyết liệt của Quốc hội.

Mặc dù chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nhưng nhiều nội dung lớn, đặc biệt quan trọng, cấp bách tới quốc kế dân sinh đều được Quốc hội đã được đặt lên bàn nghị sự.

Và thực tế đã chứng minh rằng, những nội dung bàn thảo tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt cho năm 2022, năm 2023, mà còn có ý nghĩa quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong cả giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo.

Điểm nhấn nổi bật trong những quyết sách của kỳ họp bất thường đầu tiên chính là việc Quốc hội thông qua Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ với quy mô khoảng 350.000 tỷ đồng để hỗ trợ triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết được đại biểu Quốc hội ví như một "thượng phương bảo kiếm" trao quyền cho Chính phủ chủ động, linh hoạt, kịp thời đưa ra các biện pháp ứng phó và thích ứng an toàn với Covid-19, đồng thời duy trì phát triển kinh tế - xã hội.

Chính nhờ chính sách tài khoá, tiền tệ này đã góp phần đưa tăng trưởng GDP năm 2022 tăng 8,02% (kỷ lục trong hơn 10 năm qua), giúp Việt Nam vào nhóm các quốc gia có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới.

Các đại biểu Quốc hội đánh giá, hiệu quả của Nghị quyết 43 đã cho thấy, trong những thời khắc khó khăn, Quốc hội đã thể hiện bản lĩnh bằng việc chủ động định hướng, phối hợp cùng với Chính phủ xây dựng, nghiên cứu, ban hành các cơ chế, chính sách để dẫn dắt, điều hành các lĩnh vực kinh tế - xã hội của đất nước một cách hiệu quả, kịp thời. Điều này thể hiện một Quốc hội năng động, hành động, trách nhiệm, vì người dân, vì đất nước.

Phát biểu bế mạc Kỳ họp bất thường thứ nhất, Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã khẳng định, với việc tổ chức thành công kỳ họp bất thường lần thứ nhất, chúng ta có bài học quý để những kỳ họp "bất thường" trở thành hoạt động "bình thường" của Quốc hội nhằm đáp ứng kịp thời đòi hỏi cấp bách của thực tiễn.

"Tinh thần và kết quả của kỳ họp bất thường lần thứ nhất đã tạo ra những khí thế mới, thời cơ mới, cùng với các chính sách mới được ban hành, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc của các cấp, các ngành và cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ, đồng lòng của Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, chúng ta tin tưởng sẽ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 và cả giai đoạn 2021-2025, đất nước sẽ tiếp tục phát triển bền vững, đời sống người dân sẽ được nâng cao, niềm tin của nhân dân sẽ càng được củng cố vững chắc", Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định.

… đến hoạt động "bình thường" của Quốc hội

Một năm sau thành công của Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, trên cơ sở đề nghị của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội triệu tập Kỳ họp bất thường lần thứ hai.

Kỳ họp được chuẩn bị và diễn ra một cách nhanh chóng, khẩn trương, ngay sát dịp Tết Nguyên đán. Mặc dù thời gian kỳ họp rất ngắn, từ ngày 5-9/1/2023, nhưng Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và Chính phủ, các bộ, ngành liên quan đã hoàn thành khối lượng công việc rất lớn, tập trung cao độ, kịp thời tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội.

Các nội dung được trình xem xét, thông qua tại Kỳ họp là những nội dung cấp bách, được chuẩn bị kỹ lưỡng bảo đảm đúng quy định của pháp luật, đúng nguyên tắc mà Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã nhấn mạnh "kỳ họp bất thường chỉ xem xét, quyết định vấn đề cấp bách, đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, đã chín, đủ rõ và có sự đồng thuận, thống nhất cao. Nội dung nào chưa cấp bách hay chuẩn bị chưa kỹ thì chưa đưa vào xem xét...".

Kết quả kỳ họp bất thường lần thứ hai tiếp tục thể hiện sự tích cực, chủ động, trách nhiệm cao của Quốc hội trước đòi hỏi của thực tiễn đất nước, tháo gỡ kịp thời nhiều khó khăn, tạo tiền đề quan trọng để thực hiện nhiệm vụ năm 2023 và các năm tiếp theo.

Trong đó, Quốc hội đã xem xét, biểu quyết với sự nhất trí cao thông qua Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) và 3 nghị quyết gồm: Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Việc tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống dịch Covid-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1/2023 đến ngày 31/12/2024; Việc điều chỉnh kế hoạch vốn vay lại năm 2022 của các địa phương, bổ sung dự toán chi thường xuyên năm 2021 nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài, điều chỉnh dự toán kinh phí chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan và chuyển nguồn kinh phí công tác phòng, chống dịch Covid-19 năm 2021 của các địa phương sang niên độ ngân sách năm 2022.

Việc xem xét thông qua dự án Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi), được các đại biểu Quốc hội đánh giá là rất quan trọng, kịp thời có tác động rất thiết thân đến từng người dân.

Bên cạnh đó, việc ban hành Nghị quyết về về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2023, tầm nhìn đến năm 2050 được đại biểu Quốc hội đánh giá là đặc biệt cần thiết trong bối cảnh hiện nay, nếu không kịp thời đưa ra quyết sách đúng đắn để ban hành Nghị quyết về Quy hoạch tổng thể quốc gia thì sẽ chưa thể tháo gỡ được khó khăn rất lớn mà các cơ quan, đơn vị, ban ngành, địa phương đang phải đối mặt, sẽ không có cơ sở và căn cứ để triển khai tiếp quy hoạch địa phương, quy hoạch ngành, vùng trong thời gian tới.

Tại kỳ họp bất thường lần thứ hai, Quốc hội cũng xem xét, quyết định cho thôi làm nhiệm vụ đại biểu đối với 2 đại biểu Quốc hội, phê chuẩn việc miễn nhiệm 2 Phó Thủ tướng Chính phủ và phê chuẩn bổ nhiệm 2 Phó Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, đúng quy trình, thủ tục với sự đồng thuận, thống nhất rất cao.

Ngay sau thành công của kỳ họp bất thường lần thứ hai, đã diễn ra liên tiếp hai kỳ họp bất thường thứ ba (ngày 18/1/2023) và kỳ họp bất thường thứ tư (ngày 2/3/2023) của Quốc hội khóa XV, hai kỳ họp tập trung vào vấn đề hết sức hệ trọng của đất nước đó là công tác nhân sự. Cụ thể, tại kỳ họp bất thường lần thứ ba, Quốc hội đã xem xét, quyết định việc miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch nước nhiệm kỳ 2021-2026 và cho thôi làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội khóa XV đối với ông Nguyễn Xuân Phúc. Tại Kỳ họp bất thường lần thứ tư, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết bầu Chủ tịch nước đối với ông Võ Văn Thưởng - Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng Khóa XIII. Hai kỳ họp bất thường thứ ba và thứ tư đã quyết định vấn đề rất lớn, mang tầm quốc gia, có tác động trực tiếp đến toàn xã hội mà không thể chậm trễ.

Có thể khẳng định, việc tăng cường hợp lý số lượng kỳ họp của Quốc hội nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn là hoàn toàn phù hợp với mong mỏi của cử tri và nhân dân cả nước. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để tiến tới một Quốc hội hoạt động thường xuyên hơn, chuyên nghiệp hơn, đáp ứng cao nhất các yêu cầu của đất nước, đồng thời cũng bám sát định hướng về yêu cầu đổi mới hoạt động của Quốc hội tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Kỳ họp bất thường đã dần thực sự trở thành hoạt động bình thường của Quốc hội.

Hình ảnh của một Quốc hội chủ động, linh hoạt, vì nhân dân, đất nước

Quan sát hoạt động của Quốc hội qua nhiều nhiệm kỳ, ông Nguyễn Túc, Uỷ viên Đoàn Chủ tịch, Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho rằng, bối cảnh đất nước thời gian qua đã đặt ra rất nhiều những vấn đề cấp bách, quan trọng đòi hỏi phải có những quyết sách nhanh chóng, kịp thời mà chỉ Quốc hội mới có thể quyết định được.

"Có những vấn đề chưa có tiền lệ, chưa từng xảy ra trong lịch sử, nếu Quốc hội không đổi mới, không hoạt động năng động, tích cực, chủ động thì không thể giải quyết được vấn đề", ông Nguyễn Túc nói.

Khẳng định những kỳ họp Quốc hội bất thường vừa qua là sự đổi mới quan trọng và tạo ra giải pháp hết sức cần thiết để giải quyết những thực tiễn nảy sinh trong quá trình triển khai Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và những vấn đề bức bách mà cuộc sống xã hội đặt ra, ông Nguyễn Túc cho rằng, chính những vấn đề thực tiễn cuộc sống đặt ra đã buộc chúng ta phải vận dụng chính sách một cách năng động, sáng tạo.

"Thành công của các kỳ họp bất thường đã minh chứng cho một Quốc hội hoạt động hiệu lực, hiệu quả và tạo ra một khí thế mới, một sự quan tâm lớn của cử tri và nhân dân cả nước đối với các hoạt động của Quốc hội", ông Nguyễn Túc nói và bày tỏ hy vọng việc tổ chức kỳ họp bất thường sẽ trở thành phương thức hoạt động mới của Quốc hội để giải quyết những vấn đề cấp bách đặt ra.

Ông Lê Như Tiến, nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (nay là Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội) khẳng định, trước đây Quốc hội chỉ họp thường lệ hai kỳ trong một năm, nhưng đời sống xã hội luôn luôn biến động, có những thay đổi diễn ra từng giờ, từng tháng do vậy không thể "chờ" đến kỳ họp thường lệ để giải quyết.

"Như chúng ta đã thấy, đại dịch Covid-19 vừa qua đã đặt ra rất nhiều vấn đề cấp bách mà không thể chờ đến kỳ họp Quốc hội thường lệ để xem xét, quyết định. Đặc biệt, những vấn đề nhân sự đặt ra vừa rồi cũng đòi hỏi Quốc hội phải có những phiên họp bất thường để quyết định vì nếu để chờ đến kỳ họp Quốc hội chính thức sẽ có thể tạo ra một "khoảng trống" trong thời gian dài", ông Lê Như Tiến nói.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội khẳng định, các kỳ họp bất thường của Quốc hội thời gian qua diễn ra rất thành công, đáp ứng kịp thời yêu cầu thiết thực, cấp bách của đời sống xã hội. Hoạt động của Quốc hội thời gian qua đã có hiệu quả lớn, được cử tri và nhân dân cả nước ủng hộ, đánh giá cao.

So sánh với thời kỳ hoạt động trước đây của mình (Quốc hội khóa XII, XIII), ông Lê Như Tiến cho rằng nhờ các kỳ họp bất thường, các đại biểu Quốc hội khóa XV hiện nay có điều kiện rất thuận lợi phát huy vai trò, vị thế và khả năng của mình hơn nữa, đóng góp vào sự đổi mới trong hoạt động của Quốc hội.

Đánh giá về các nội dung được xem xét tại kỳ họp bất thường, đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, các vấn đề được xem xét, bàn bạc tại kỳ họp bất thường đã thể hiện sự quyết tâm, tinh thần đổi mới, hành động quyết liệt, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, và 3 chữ "quyết đoán, quyết tâm và quyết định" mà Chủ tịch Quốc hội đã nhấn mạnh trong phát biểu kết luận kỳ họp.

Theo đại biểu Bùi Hoài Sơn, dù trong bối cảnh xã hội như thế nào, chúng ta cần phải có những quyết sách lớn kịp thời, đủ bảo đảm bao quát và xử lý nhanh thực tiễn cuộc sống, tạo định hướng cho sự phát triển đất nước. Đại hội XIII của Đảng đã đặt ra mục tiêu năm 2030 là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Đây là nhiệm vụ không dễ đạt được nếu chúng ta không có sự chuẩn bị, quyết tâm ngay từ bây giờ. Vì thế, chúng ta cần nghĩ nhiều hơn về việc đổi mới các kỳ họp của Quốc hội, và chính kỳ họp bất thường là một gợi ý tốt để chúng ta có thêm kinh nghiệm cho các kỳ họp tới, đưa những kỳ họp bất thường thành bình thường. Quốc hội cần tiến tới hoạt động đáp ứng yêu cầu thực tiễn của đất nước, không chỉ họp thường kỳ mỗi năm hai lần.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội khẳng định, kỳ họp bất thường được tổ chức nhanh chóng, kịp thời càng chứng minh Quốc hội luôn đồng hành với Chính phủ, luôn chủ động bám sát thực tiễn để giải quyết, đáp ứng những nhu cầu của người dân. Việc sớm có những quyết sách kịp thời đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi từ cuộc sống càng thể hiện hình ảnh của một Quốc hội chủ động, linh hoạt, vì nhân dân, đất nước./.