"Bề bộn lắm, vừa chống dịch vừa lo phát triển kinh tế-xã hội, phải liên tục cập nhật các nghị quyết, chỉ thị, chỉ đạo của Trung ương…". Thậm chí, có vị cán bộ còn thẳng thắn "chúng tôi chưa làm được gì đáng kể cho nửa nhiệm kỳ qua, cũng rất sốt ruột"… Về cơ sở mới thấy, tâm lý né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, làm việc cầm chừng tuy có, nhưng biểu hiện dưới nhiều dạng và chưa hẳn đã dễ nhận ra, bởi cấp chính quyền địa phương vốn được ví như cái "túi việc".

Chủ tịch UBND phường Phan Đình Phùng (thị xã Mỹ Hào, Hưng Yên) Vương Văn Toàn chia sẻ, từ xã lên phường, cán bộ cần thích ứng nhanh với mô hình chính quyền đô thị. Ảnh: Hoàng Lê

Làm không hết việc

Tiếp chúng tôi tại phòng làm việc, trên bàn có khá nhiều giấy tờ, hồ sơ đang chờ xử lý, đồng chí Nguyễn Văn Tuấn, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Văn Giang (tỉnh Hưng Yên) niềm nở nói ngay: "Ở địa phương chúng tôi không có hiện tượng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm đâu!". Ông cười và tiếp, "trên đường các anh vào huyện chắc cũng thấy, các công trình xây dựng, nhà cửa, đường sá đang làm ngổn ngang ra đấy, cứ thế liên tục mấy năm nay, công việc đốc thúc, không ai có thể chần chừ được".

Văn Giang là huyện giáp TP Hà Nội, với tổng diện tích 71,94 km2, dân số khoảng 121 nghìn người, kinh tế của huyện những năm qua chuyển dịch theo hướng đô thị-thương mại-dịch vụ với điểm nhấn là khu đô thị Ecopark, Vinhomes Ocean Park 2, khu làng nghề cây cảnh truyền thống. Nửa nhiệm kỳ vừa qua, Huyện ủy gần như dồn toàn sức cho công tác giải phóng mặt bằng - một việc mà ở đâu cũng phát sinh nhiều vấn đề phức tạp. Hàng chục nghìn lao động từ các tỉnh xa đến làm việc tại địa phương theo thời vụ cũng là mối quan tâm hàng đầu của địa phương bởi những đòi hỏi về an sinh, xã hội.

Công việc bề bộn là thế, nên việc kiểm điểm các nhiệm vụ đã được đề ra, rõ người, rõ việc, rõ thời hạn được Huyện ủy triển khai rất tích cực, xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm. Dựa trên Quy định số 540-QĐ/TU ngày 10/10/2022 của Tỉnh ủy Hưng Yên về việc "Đánh giá, xếp loại chất lượng cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tỉnh Hưng Yên", Huyện ủy yêu cầu 100% số tập thể các tổ chức, cơ quan, đơn vị xây dựng kế hoạch thực hiện chỉ tiêu đã cam kết. Trước tiên là tinh thần nêu gương, xác định rõ trách nhiệm, cá nhân hóa trách nhiệm của từng đồng chí trong Ban Thường vụ, và từng Huyện ủy viên phụ trách địa bàn. Ban Thường vụ Huyện ủy định kỳ họp tiến hành kiểm điểm từng cá nhân theo nhiệm vụ cụ thể đã giao. Nhờ kết hợp nhiều phương án kiểm tra, giám sát, đôn đốc, kiểm điểm trách nhiệm, với quyết tâm lấy công việc làm trọng, đã có cán bộ phải chịu mức đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ, tình trạng đơn thư cũng giảm đáng kể. Có thời điểm, Ban Thường vụ Huyện ủy đã phải ra quyết định cho một cán bộ chủ chốt ở xã tạm nghỉ điều hành chính quyền để tập trung chỉ đạo công tác giải phóng mặt bằng. Lý do là trước đó trong đánh giá hằng tháng, cán bộ này đã không hoàn thành nhiệm vụ này.

Cũng như Văn Giang, thời gian qua, các cấp ủy, ban, ngành, đoàn thể tỉnh Hưng Yên thực hiện nghiêm Quy định số 540 của Tỉnh ủy, tích cực đổi mới công tác đánh giá cán bộ, đó cũng là giải pháp buộc cán bộ phải có trách nhiệm hơn với công việc, không còn đùn đẩy, né tránh, hay làm cầm chừng. Tỉnh ủy Hưng Yên đang hoàn thiện phần mềm để đánh giá cán bộ và triển khai các công việc đặc thù.

Nửa nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ, vừa dồn sức chống đại dịch Covid-19, Hưng Yên đồng thời thực hiện nhiều "nhiệm vụ kép", nỗ lực "biến nguy thành cơ" thúc đẩy chuyển đổi số. Điển hình là thị xã Mỹ Hào, vừa chăm lo hồi phục, phát triển kinh tế-xã hội, vừa quyết liệt đẩy mạnh công tác xây dựng Đảng, nhất là đối với công tác kiểm tra, giám sát, phòng chống tham nhũng, kiểm điểm, đánh giá cán bộ, đảng viên, giải quyết đơn thư,... Theo đồng chí Đặng Văn Sự, Bí thư Đảng ủy phường Phan Đình Phùng (thị xã Mỹ Hào): Là địa phương mới từ một xã thuần nông lên phường, bài toán chuyển đổi số với chúng tôi còn khá bỡ ngỡ, song nhờ có sự quan tâm chỉ đạo của Thị ủy, Đảng ủy phường đã nhanh chóng triển khai các cuộc họp, điều hành trực tuyến, cập nhật thông tin online đến từng chi bộ.

Đề cập công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng, đồng chí Đào Quang Minh, Phó Bí thư Thường trực Thị ủy Mỹ Hào khẳng định: Cấp ủy và Ủy ban Kiểm tra các cấp quán triệt, thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng. Đây là cơ sở để cấp ủy có thêm thông tin đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên; ai không hoàn thành thì tùy mức độ mà xử lý, có thể nhắc nhở, phê bình hoặc cao hơn. Vì thế tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm được khắc phục đáng kể.

Một góc đô thị Ecopark Văn Giang, Hưng Yên. Nguồn: Báo Hưng Yên

Khó chần chừ…?

Các cấp ủy đảng, chính quyền cơ sở là nơi sát dân, gần dân nhất, đồng nghĩa với việc cán bộ, đảng viên ở đó luôn phải trực tiếp giải quyết những công việc nảy sinh hằng ngày. Việc thì ngày một nhiều, với đòi hỏi ngày càng cao, cho nên, đã và đang có tình trạng sợ trách nhiệm, né tránh, đùn đẩy công việc.

Đây là một thực tế diễn ra ở nhiều nơi trên cả nước thời gian qua.

Nguyên nhân của tình trạng trên có cả khách quan và chủ quan, nhưng nguyên nhân chủ quan là chủ yếu; do nhận thức, ý thức, trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức trong chấp hành pháp luật, quy chế làm việc còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực thi nhiệm vụ công vụ chưa được quan tâm đúng mức...

Đề cập thực trạng này, theo đồng chí Trưởng Ban Tổ chức Tỉnh ủy Nam Định Nguyễn Văn Va, trong các kỳ họp sơ kết, tổng kết đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ chính trị năm 2022 và sáu tháng đầu năm 2023, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nam Định đã thẳng thắn chỉ ra các tồn tại, hạn chế, đó là: Chất lượng tham mưu của một số sở, ngành, địa phương có lúc chưa linh hoạt, chưa bảo đảm yêu cầu, còn chung chung, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, có tâm lý e dè, sợ trách nhiệm, không dám tham mưu, đề xuất xử lý công việc khi gặp khó khăn, vướng mắc, gây ảnh hưởng tới tiến độ và chất lượng công việc chung.

Để giải quyết tình trạng trên, lãnh đạo tỉnh Nam Định đã tập trung chỉ đạo thực hiện sáu giải pháp trọng tâm, trong đó trước hết là quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị giữa nhiệm kỳ khóa XIII; và Công điện số 280 của Thủ tướng Chính phủ.

Tỉnh ủy Nam Định đề xuất, kiến nghị Bộ Chính trị chỉ đạo cụ thể hóa Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 về bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung, quyết liệt thực hiện nhiệm vụ, không có tư lợi mà mắc sai sót, khuyết điểm trong quá trình thực hiện công việc.

Là địa phương tích cực đổi mới, Quảng Ninh luôn mạnh dạn thực hiện một số mô hình mới hiệu quả như, Bí thư cấp ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban nhân dân ở nơi đủ điều kiện, Bí thư cấp ủy không phải là người địa phương; thi tuyển các chức danh lãnh đạo, quản lý; mô hình "Dân tin-Đảng cử" áp dụng triệt để với 100% số bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn, bản, khu phố… Trò chuyện với đồng chí Hoàng Bá Hướng, Phó Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy về công tác tinh giản, sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị, về đổi mới công tác cán bộ, chúng tôi nhận thấy đây là cách làm mang lại nhiều kết quả cụ thể, tạo môi trường cho cán bộ, nhất là người đứng đầu phát huy tốt vai trò trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đó cũng là yếu tố để đánh giá cán bộ sát thực tế hơn; những trường hợp không hoàn thành nhiệm vụ hai năm liền đều bị xem xét, có thể bố trí công việc khác; cán bộ thiếu tinh thần nêu gương hoặc vi phạm đều bị xử lý nghiêm minh.

Ở đơn vị hoạt động lĩnh vực đặc thù, luôn quán triệt sâu sắc lời Bác Hồ căn dặn năm 1968, "Ngành sản xuất than cũng như quân đội đánh giặc", Đảng ủy Than Quảng Ninh tập trung xây dựng hình ảnh "Người thợ mỏ - Người chiến sĩ". Đó cũng là phong trào thi đua trong toàn đơn vị, phấn đấu hoàn thành thắng lợi mục tiêu Nghị quyết Đại hội lần thứ V của Đảng bộ Than Quảng Ninh đề ra. Linh hoạt trong công tác sản xuất và tiêu thụ theo mô hình "sản xuất và thương mại than". "Trong đó, đặc biệt quan tâm, chú trọng tuyên truyền, quán triệt, tổ chức thực hiện nghiêm túc chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; lĩnh hội đầy đủ tư tưởng, tinh thần của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua các bài nói, bài viết về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, về văn hóa dân tộc,… Từ đó, tạo ra đội ngũ cán bộ, đảng viên dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách, tuyệt đối không né tránh, đùn đẩy công việc", đồng chí Nguyễn Mạnh Tường, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Than Quảng Ninh khẳng định.

Đang trong quá trình đô thị hóa, hướng đến mục tiêu năm 2025 lên thành phố, với năm khu công nghiệp, những năm gần đây, thị xã Quảng Yên như đại công trường, mỗi năm phải giải phóng mặt bằng hàng nghìn ha; riêng kế hoạch năm 2023 là 3.400 ha cho 33 dự án, ảnh hưởng đến 7.800 hộ dân. Tình trạng đó làm nảy sinh nhiều đơn thư khiếu nại, khiếu kiện liên quan nhiều hộ dân. Khối lượng công việc tăng đột biến, trong khi đội ngũ cán bộ được đánh giá là vừa thiếu, vừa yếu, lại phải tinh giản biên chế theo kế hoạch. Vì vậy, cả hệ thống đều phải gồng mình lên mới hoàn thành công việc, nhưng lại cũng là địa phương bị phê bình nhiều, gây không ít áp lực. Sơ kết nửa nhiệm kỳ, địa phương có một chỉ tiêu không đạt đó là tỷ lệ đảng viên và tổ chức đảng không hoàn thành nhiệm vụ theo quy định. Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Thị ủy Đống Văn Đô cho biết, từ năm 2020 đến 2023, có 106 đảng viên bị kỷ luật, tăng 69% so nhiệm kỳ trước, trong đó có hai trường hợp buộc thôi việc, bảy trường hợp hạ chức.

Từ những ghi nhận thực tế tại các địa phương, có thể thấy rõ ràng rằng, dù còn một số nội dung cần được điều chỉnh, cập nhật, nhưng hệ thống các quy định hiện hành của tổ chức đảng và chính quyền đã khá đầy đủ để có thể đánh giá chính xác năng lực và động lực làm việc của đội ngũ cán bộ, nhất là ở tuyến cơ sở. Chính sự thúc đẩy từ cuộc sống, sự giám sát công tâm của người dân là thước đo, cũng là lực đẩy khuyến khích cán bộ nỗ lực và năng động.

Ý kiến từ cơ sở

Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Hưng Yên Nguyễn Lê Huy: "Căn cứ tình hình thực tiễn của tỉnh những năm qua và dự báo thời gian tới, chúng tôi xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm là không ngừng cải thiện môi trường đầu tư, tạo điều kiện kinh doanh thuận lợi, thông thoáng cho người dân và doanh nghiệp. Theo đó, cần triển khai ba nội dung then chốt: Một, cải cách hành chính, trọng tâm là đơn giản hóa thủ tục hành chính; xây dựng bộ máy hành chính có cơ cấu tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số; Hai, bảo đảm tính cạnh tranh, minh bạch, bình đẳng; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; Ba, tăng cường kỷ cương, kỷ luật hành chính, xây dựng lề lối, phong cách làm việc hiện đại, hiệu quả, phục vụ nhân dân; chú trọng cải thiện mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp. Cùng với đó là thực hiện đồng bộ các giải pháp, tạo bước đột phá về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, tiếp tục cải thiện và duy trì chỉ số PCI của tỉnh đạt mức khá so toàn quốc".

Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Nam Ðịnh Nguyễn Văn Va: "Mong muốn của tỉnh thời gian tới là, Trung ương tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh việc xây dựng, hoàn thiện và ban hành cơ chế, chính sách đặc thù, có tính đột phá cho phát triển vùng. Đồng thời, sớm phê duyệt Quy hoạch tỉnh Nam Định giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tạo điều kiện phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, khơi thông các nguồn lực, tạo không gian phát triển và động lực tăng trưởng dài hạn cho tỉnh, đóng góp vào phát triển chung của vùng".

Phó Bí thư Thường trực Thị ủy Quảng Yên (tỉnh Quảng Ninh) Phạm Lê Hưng: "Đại hội Đảng bộ thị xã lần thứ XXI xác định mục tiêu xây dựng Quảng Yên trở thành thành phố vào năm 2025. Trong khi, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV cũng đã xác định: "Khu kinh tế ven biển Quảng Yên là hạt nhân, động lực tăng trưởng mới của tuyến phía tây và của tỉnh Quảng Ninh, phát triển theo mô hình Thành phố thông minh với các khu đô thị-công nghiệp-dịch vụ-cảng biển thông minh, hiện đại". Rõ ràng trước mắt bao công việc như thế, chúng tôi sẽ phải siết lại đội ngũ và làm tốt công tác cán bộ. Để công việc trôi chảy, từng thành viên trong cấp ủy phải làm việc đúng quy chế theo sự phân công, phân nhiệm rõ ràng. Việc nào khó khăn thì đưa ra tập thể cấp ủy cùng bàn cách tháo gỡ, đồng thời chỉ rõ đâu là lý do khách quan, đâu là trách nhiệm của cán bộ phụ trách. Làm như vậy thì không ai có thể đùn đẩy được".